Friday 13 November 2015

Parikan Banyumasan

PARIKAN  niku isine meh sami kaliyan wangsalan.Nggih niku wonten pangunek-uneke. Bentenipun pangunek-unek teng parikan gampil dipun ngertosi. Menawi wangsalan madosi pangunek-unek Mandan mikir semendhing. Margi wangsalan wonten capeyan, wonten bedhekan,ugi mboten deblakakena.
Parikan teng Banyumasan utawi parikan Banyumasan kathahe isinipun mambu-mambu prenes. Saged ugi prenes.
Niki contone:
Andheng- andheng neng ngiso lambe
Aja mandeng ana sing duwe.
Pangunek-uneke : Saged ugi tiyang niku ngelingaken. Napa niku tiyang jaler, napa tiyang estri, ingkang ngelingaken, kon aja mandeng, anu wis ana sing duwe. Saged ugi ingkang ngelingaken tiyang estri, sing kepengin dadi tagone. Niki purajatian grumbul muncu tagone niku pacare (sanikine)
Pangunek-unek sepisanan pangeling- eling,maksude, ngelingaken . Salajenge pangunek – unek pendidikan . teng parikan niki ketingale ingkang dipun pandeng tiyang estri, ingkang mendeng tiyang jaler.
Pendidikan nipun tiyang mandeng sanes tiyang estrine, sanes tagone ( pacare ), niki mengkin mbok sing gadhah tiyang estri niku jengkel.Niki mengkin dadhos sadhumuk bathuk . Piraha ora mburi kerine bisa bratayuda.
Pengunek – unek selajenge saged ugi tiyang niku cemburu . Tiyang jaler, tiyang estri sami mawon nggadhahi raos cemburu. Pangunek – unek selajenge anu usaha. Mbok sinawane sing de pandeng niku esih legan, banjur gelem dadi tagone .Kathahe tiyang – tiyang jejodhohan niku saking tagon – tagonan riyin.
Selajenge niki sing madan mbebehi . Nyawang tiyang napa jaler – napa estri ngge hiburan. Angger tiyang jaler nampi julukan ” mata keranjang ”.niku antawise gosekan pengunek – unek parikan  ingkang kaserat wau.
Napa kirane namung niku gosekane , lah nggih mboten. Mangga angger ajeng degoseki malih. Degoseki saking periode sastra, saking rakitaning tembung ( untaean kata ). Menapa kalebet Basa Kawi/ Jawa Kuna, Jwa Baru, Jawa Jejeg, Jawa miring, Jawi tengahan, Jawi jaman Islam, lan sanese.
Mpun saniki gentos goseki basa Sastra teng Pedhalangan. Maksude pedhalangan Banyumasan. Ingkang namine basa sastra pedhalangan, pundi mawon krongkongane sami, nggih niku : basa sastra janturan / candra , pocapan, antawacana,lajeng sulukan.
Niki maksude basa – sastra teng padhalangan , menawi teksihwonten dhalang, kayonge mboten badhe mua, utawi punah.Jane nggih mboten naming dhalang, nggih dhalang sapenayagane, gampile nggih kru dhalang, sa pandhemene, niku dados tiyang penyangga lestarinipun basa –sastra Jawa.Nggih Jawa napa mawon, anut teng pundi dhalang – dhalang niku manggen. Deneng kados niku, lah kantenan nggih.Dhalang teng pundi mawon, dhalange sinten mawon, menawi saweg manggung, utawi ndhalang, basa sastra ingkang denggenggih basa ibu, utawi basa daerah.
Dhalang Banyumasan basa daerahipun nggih basa Jawi teng Banyumas. Lah niki ingkang dipun kajengaken dhalang sa krune, klebet penggemareniku dados tiyang penyangga lestantunipunbasa Sastra Jawi Banyumasan. Lah angger dhalange mboten nate kangge niku tah urusan nasib. Senajan mekatena manungsa dipun wenangaken usaha. Pripun carane supadose dhalange pajeng.
Pamrayoga kula, dhalang kepengin pajeng sepisanan usaha ngelmu pedhalangan de kuwasani. Melahi sakin basa sastra , lajeng cekelan (sabet ), iringangan, sanggit, sambung rapet antawacana ( ngomonge wayang siji-sijine ), sugih crita lan sanese niku de kuwasani. Salajenge saged nyenengaken pandhemen, utawa sugih ngelmu, daya tarik. Niki menawi teng “ ilmu tata teknis pentas “ namine preporation “ ( ilmu daya tarik wiwit sekang persiapan dumugi pungkasaning pentas ) Gamblange menawi pakeliran, melahi saking gendhing-gendhing talu dumugi tanceb kayon.
Sedayane saged narik kawigatosan pandhemen, utawi penonton ugi ngertos ngelmu sosial , budhaya, tanggap dhateng suasana ingkang saweg lumampah  manut jaman kelakone. Gamblange ampos ngantos keri jaman.
Salajenge ngathahaken srawung, seduluran, sugih sedulur kanca-batir, ora ketang setunggal – kalih onten sing melas . Angger kanca – batire atusan , mbok sinawane puluhan wonten sing melas.Kanca -batir ewon , sinten ngertos atusan kanca -batir sami melas. Pog-pogane dadhi dhalang payu. Sering detanggap namine dhalang laris . Ngomong si gampang. Wonten dhalang inking maca seratan niki , mangsuli kaya niku. Angger wonten nggih niku sebabe dadi padha ora payu, sebab moh nampi saran. (Darkam AS)

Wis demuat nang Harmas 12 November 2015

0 comments :

Post a Comment

Kesuwun rawuh lan komentaripun, Sedulur...